Γνωσιακή - Συμπεριφοριστική Θεραπεία
Οι βασικές αρχές της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας μπορούν να συνοψισθούν στις τρεις παρακάτω προτάσεις/διατυπώσεις:
1. Ο τρόπος σκέψης επηρεάζει τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά.
2. Ο τρόπος σκέψης μπορεί να υποβληθεί σε έλεγχο και να τροποιοιηθεί.
3. Οι αλλαγές στον τρόπο σκέψης μπορούν να επιφέρουν τις επιθυμητές αλλαγές στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά.
Σύμφωνα με τις παραπάνω διατυπώσεις, ο τρόπος με τον οποίο το άτομο έχει μάθει να ερμηνεύει τα γεγονότα γύρω του συμβάλλει σημαντικά στη διαμόρφωση των συναισθημάτων που βιώνει και των συμπεριφορών που επιδυκνύει. Καθώς όμως ο τρόπος αυτός σκέψης είναι προϊόν μαθησιακής διαδικασίας μέσα από την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον (προηγούμενες εμπειρίες, κοινωνικές και οικογενειακές επιδράσεις), μπορεί να τροποποιηθεί. Το άτομο μπορεί να μάθει να σκέπτεται με έναν άλλο πιο λειτουργικό/ρεαλιστικό τρόπο εφόσον ο τρόπος με τον οποίο έχει μάθει να ερμηνεύει τις καταστάσεις γύρω του δεν του επιτρέπει να διάγει μια ικανοποιητική και ευχάριστη ζωή. Σύμφωνα με τη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεωρία, οι ψυχικές διαταραχές αποτελούν προϊόντα δυσλειτουργικής μάθησης. Βασικός σκοπός επομένως της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας είναι το άτομο να εντοπίσει αυτή την δυσλειτουργική μάθηση, να αναγνωρίσει ότι η μάθηση αυτή ευθύνεται για τις δυσκολίες του και να εκπαιδευτεί σε νέους πιο ρεαλιστικούς τρόπους σκέψης.
Ο όρος «ρεαλιστική σκέψη» αναφέρεται στον τρόπο εκείνο σκέψης ο οποίος επιτρέπει στο άτομο να συνεξετάσει όλα τα δεδομένα πριν οδηγηθεί σε συμπεράσματα, λύσεις, αποφάσεις, επιλογές. Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεωρία και θεραπεία δεν υποτιμά ή δεν παραγνωρίζει τα ρεαλιστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας άνθρωπος στην ζωή του, ούτε πρεσβεύει ότι η αλλαγή του τρόπου σκέψης θα απαλλάξει τους ανθρώπους από τα αρνητικά τους συναισθήματα. Αυτό που πρεσβεύει αντίθετα είναι ότι το άτομο μαθαίνοντας να σκέφτεται περισσότερο ρεαλιστικά, ενδυναμώνει ταυτόχρονα ή αναπτύσει εκείνες τις δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να διαχειριστεί τις αντιξοότητες με τρόπους ικανοποιητικούς για το ίδιο.
Οι τρεις αυτές αρχές της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής θεραπείας συνέβαλαν σημαντικά ώστε η ψυχοθεραπεία να αποκτήσει πιο «φιλική» μορφή καθώς η «επιτυχία» δεν αφορά αποκλειστικά τις ικανότητες και το ταλέντο του θεραπευτή ούτε επιτυγχάνεται μέσω άγνωστων και μη κατανοητών διαδικασιών. Η «επιτυχία» στην Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεραπεία είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπεύομενου μέχρις ότου ο τελευταίος «γίνει ο θεραπευτής του εαυτού του».
Υπηρεσίες & θεραπευτικές προσεγγίσεις
Ο θεραπευτής καλείται να καταλάβει με ποιο τρόπο ο πελάτης δομεί τον κόσμο μέσα του και πως αυτό μπορεί να τον επηρεάζει συναισθηματικά ή στη συμπεριφορά του. Με την αναγνώριση των μη λειτουργικών σκέψεων του πελάτη ξεκινά και η διαδικασία της παρέμβασης.
Η Γ. Σ. θεραπεία είναι βραχυπρόθεσμη και εστιάζεται στο παρόν και στο συγκεκριμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το άτομο. Οι εμπειρίες του παρελθόντος χρησιμοποιούνται για την κατανόηση των συνθηκών υπό τις οποίες δημιουργήθηκε το πρόβλημα.
Η Γ. Σ. θεραπεία εστιάζεται στην ανεύρεση και στην τροποποίηση των μη ρεαλιστικών και δυσλειτουργικών σκέψεων και στην εκμάθηση νέων συμπεριφορών.
Στη Γ. Σ. θεραπεία ο θεραπευτής δεν είναι η αυθεντία αλλά ο ειδικός ο οποίος με τις γνώσεις που έχει συνεργάζεται με τον θεραπευόμενο ώστε ο δεύτερος να ανακαλύψει νέους τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως «εκπαιδευτής», με την έννοια ότι ο θεραπευόμενος φέρνει πληροφορίες τις οποίες αξιολογούν μαζί με τον θεραπευτή για να ελέγξουν την ρεαλιστικότητά τους. Η βασική αρχή είναι «εσύ κι εγώ θα συνεργαστούμε για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημά σου».
Στη Γ. Σ. θεραπεία η επιλογή των θεραπευτικών στόχων γίνεται κατόπιν συμφωνίας θεραπευτή και θεραπευόμενου.
Στη Γ. Σ. θεραπεία βασικό στοιχείο είναι η «δουλειά για το σπίτι». Ο θεραπευόμενος καλείται μεταξύ των συνεδριών να «δοκιμάσει» νέους τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς μέσω συγκεκριμένων ασκήσεων τις οποίες έχουν προαποφασίσει μαζί με τον θεραπευτή.
Η συνεργασία μεταξύ θεραπευτή και πελάτη διέπεται από την αρχή «εσύ κι εγώ θα συνεργαστούμε για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημά σου» αντί «εγώ θα σε θεραπεύσω».
Γίνονται συνεχείς μετρήσεις ώστε και ο πελάτης να είναι ενήμερος για την πορεία της θεραπείας.
Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στο πώς σκέφτεται, συμπεριφέρεται και αισθάνεται ο πελάτης έξω από το χώρο των θεραπευτικών συνεδριών.
Cognitive Behavioral Therapy
