Φωτογραφίες: Το Αntilope Canyon


Ψυχική Υγεία
Ο νέος κλάδος της θετικής ψυχολογίας έχει διευρύνει τον ορισμό σχετικά με την ψυχική υγεία συμπεριλαμβάνοντας στον ορισμό, την ικανότητα του ατόμου να λαμβάνει ευχαρίστηση και ικανοποίηση από την ζωή, να διατηρεί την ισορροπία του και να διαθέτει ευελιξία. Ένας άλλος ορισμός σχετικά με την ψυχική υγεία συμπεριλαμβάνει και την ικανότητα διαμόρφωσης ικανοποιητικών διαπροσωπικών σχέσεων.
Όπως φαίνεται, δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για την ψυχική υγεία και οι προσπάθειες για την εννοιολογική της οριοθέτηση αποδεικνύονται αρκετά δύσκολες (και δυσκολότερες από τις προσπάθειες ορισμού της σωματικής υγείας). Αυτό δεν είναι παράξενο αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μόλις το 1948 διεύρυνε τον ορισμό της ψυχικής υγείας ώστε να μην περιλαμβάνει μόνο την απουσία ψυχικής διαταραχής, ο επιστημονικός κλάδος της ψυχολογίας μετρά λίγο παραπάνω από 100 χρόνια ζωής και άρα οι μελέτες για την ψυχική υγεία διαρκώς διευρύνονται εξετάζοντας ποικίλους παράγοντες που μπορεί να συνδέονται με αυτήν.
Το ενδιαφέρον για τη ψυχική υγεία έχει αναπτυχθεί καθώς συντελεί στην βελτίωση της ζωής του ατόμου. Τόσο η σωματική όσο και η ψυχική υγεία αποτελούν βασικά συστατικά της ποιότητας ζωής, μαζί με την υλική ευημερία, την εργασία, το οικιστικό περιβάλλον, τον ελεύθερο χρόνο, την εκπαίδευση, την κοινωνική ένταξη και την ψυχαγωγία.
Η επικράτηση του ιατροκεντρικού μοντέλου είχε ως συνέπεια την παραμέληση τόσο της ψυχικής υγείας όσο και της ποιότητας ζωής καθώς η έμφαση δινόταν μόνο στη σωματική υγεία. Η σύγχρονη αντίληψη βέβαια της ιατρικής αρχίζει και αλλάζει ολοένα και περισσότερο προς της κατεύθυνση και της ψυχικής υγείας και πλέον πολλοί ιατροί αναγνωρίζουν τον ρόλο των «ψυχολογικών παραγόντων» στις σωματικές ασθένειες. Σαφώς ο όρος «ψυχολογικοί παράγοντες» αφορά στους ατομικούς εκείνους παράγοντες οι οποίοι αποτελούν δείκτες ή μη ψυχικής υγείας (συναισθηματική κατάσταση, τρόπος επεξεργασίας των δεδομένων, κοινωνικοποίηση και δίκτυο κοινωνικής υποστήριξης, δεξιότητες επίλυσης αγχογόνων καταστάσεων κ.α.). Οι ψυχολογικοί παράγοντες έχει φανεί ότι μπορεί να επιδρούν σε όλα τα στάδια μιας σωματικής ασθένειας: στην εκδήλωσή της, στην πορεία της και στην τελική της έκβαση αλλά επιδρούν και στην τήρηση από τον ασθενή των ιατρικών οδηγιών του γιατρού. Η «καλή» ψυχική υγεία, επομένως, μπορεί να ευνοήσει την γρήγορη και αποτελεσματική ίαση ή να συμβάλει στην καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση μία χρόνιας και σοβαρής ασθένειας. Επίσης, έχει υποστηριχθεί και η σχέση που μπορεί να συνδέει μια σωματική ασθένεια με μια ψυχική: μια σωματική ασθένεια (π.χ. στεφανιαίας νόσου) μπορεί να πυροδοτήσει μια ψυχική διαταραχή (π.χ. κατάθλιψης) και συχνά στο πρωτόκολλο θεραπείας συμπεριλαμβάνεται και η ψυχολογική αξιολόγηση ή υποστήριξη.
Φαίνεται ότι πλέον, η έννοια της υγείας αρχίζει να μεταβάλλεται. Κάποιος μπορεί να είναι σωματικά υγιής, σύμφωνα με τις ιατρικές του εξετάσεις, αλλά να πάσχει από μια ψυχική ασθένεια (κατάθλιψη, σχιζοφρένεια) ή να έχει επιβαρυνθεί η ψυχική του υγεία λόγω ενός έντονου στρεσογόνου γεγονότος ή λόγω ελλιπών κοινωνικών δεξιοτήτων με αποτέλεσμα την απομόνωσή του (και την επακόλουθη αρνητική συναισθηματική του κατάσταση). Σύμφωνα, επομένως, από την οπτική της ψυχικής υγείας, ο συγκεκριμένος άνθρωπος χρειάζεται φροντίδα για την βελτίωση της υγείας του και κατ’ επέκταση της ποιότητας της ζωής του.
Ψυχικές Διαταραχές
Η διάγνωση των ψυχικών διαταραχών αφορά τόσο την εμφάνιση, την ένταση και την επιμονή των ψυχολογικών συμπτωμάτων όσο και την υποκειμενική ενόχληση του ατόμου από αυτά και την έκπτωση της λειτουργικότητά του σε επίπεδο προσωπικό, εργασιακό και διαπροσωπικών σχέσεων.
Οι ψυχικές διαταραχές αφορούν ένα ευρύ φάσμα διαγνωστικών ομάδων οι οποίες εν συντομία κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες (σύμφωνα με το αμερικάνικο στατιστικό και διαγνωστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών):
- Αναπτυξιακές διαταραχές
- Αγχώδεις διαταραχές
- Διαταραχές της διάθεσης και διπολικές διαταραχές
- Σχιζοφρένεια και άλλες ψυχωτικές διαταραχές
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και συναφείς διαταραχές
- Διαταραχές που σχετίζονται με τραύμα
- Αποσυνδετικές (διασχιστικές διαταραχές)
- Διαταραχές πρόσληψης τροφής
- Σεξουαλικές διαταραχές
- Διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων
- Διαταραχές διαγωγής
- Διαταραχές προσωπικότητας
Η διάγνωση των ψυχικών διαταραχών είναι πολύ σημαντική καθώς επιτρέπει τον κατάλληλο θεραπευτικό σχεδιασμό. Ο θεραπευτικός σχεδιασμός περιλαμβάνει εκτός από τη διάγνωση και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και άλλα στοιχεία που αφορούν αποκλειστικά το άτομο (υποστηρικτικό ή μη οικογενειακό/κοινωνικό περιβάλλον, κοινωνικό οικονομικό επίπεδο, μορφωτικό επίπεδο, κίνητρο συμμετοχής στην θεραπεία κ.α.), με αποτέλεσμα κάθε φορά να καλύπτει τις ανάγκες του συγκεκριμένου ατόμου.